Polska dyplomacja reaguje na decyzję rosyjskiego SN, który nakazał likwidację stowarzyszenia Memoriał

Sąd Najwyższy Rosji nakazał we wtorek likwidację stowarzyszenia Memoriał, zajmującego się badaniem zbrodni stalinowskich. Decyzja rosyjskiego wymiaru sprawiedliwości natychmiast spotkała się z reakcją ze strony polskiej dyplomacji. „Polska nigdy nie opuści tych wspaniałych ludzi z Memoriału” – oświadczył rzecznik MSZ Łukasz Jasina.

Sędzia Ałła Nazarowa ogłosiła, że Sąd Najwyższy Rosji przychylił się do wniosku prokuratury generalnej w sprawie likwidacji stowarzyszenia Memoriał, jego regionalnych oddziałów i innych strukturalnych organizacji.

„Według SN stowarzyszenie Memoriał naruszało przepisy o tzw. zagranicznych agentach. Podczas wystąpień stron przedstawiciele prokuratury generalnej twierdzili, że Memoriał działa, naruszając prawo, ignoruje wymogi ustawy o zagranicznych agentach w sprawie oznaczania swoich materiałów, podkreśla swój szczególny międzynarodowy status“ – pisze Interfax.

Przedstawiciel strony skarżącej powiedział, że Memoriał spekuluje wokół tematu represji i tworzy fałszywy obraz ZSRR, jako terrorystycznego państwa, zniekształca historię Wielkiej Wojny Ojczyźnianej i rehabilituje nazistowskich zbrodniarzy.

Adwokat organizacji Maria Ejsmont oceniła wyrok SN, jako nielegalny i bezpodstawny oraz zapowiedziała odwołanie się od tej decyzji. Również szef Memoriału Jan Raczyński zadeklarował, że stowarzyszenie będzie odwoływało się w Rosji, a jeśli będzie taka konieczność, to również do Europejskiego Trybunału Praw Człowieka.

Na wyrok rosyjskiego SN zareagowali również przedstawiciele polskiej dyplomacji. Rzecznik ministerstwa spraw zagranicznych Łukasz Jasina powiedział, że Polska nigdy nie opuści tych wspaniałych ludzi z Memoriału. „Potępiamy decyzję rosyjskiego Sądu Najwyższego, który nakazał we wtorek likwidację stowarzyszenia Memoriał zajmującego się badaniem zbrodni stalinowskich” – przekazał przedstawiciel MSZ.

Krytyki wobec nakazu likwidacji Memoriału nie szczędził szef prezydenckiego Biura Polityki Międzynarodowej Jakub Kumoch. Ocenił on, że decyzja o nakazie likwidacji stowarzyszenia Memoriał jest skandaliczna i jest to tak naprawdę próba zagłuszania sumienia Rosji, a zarzuty wobec niego to element “farbowania historii” i udawania, że zbrodniczy reżim sowiecki był jakimś momentem chluby w historii narodu rosyjskiego. „Nie był, było to państwo oparte na przemocy, jest winne licznych zbrodni, zarówno na narodzie rosyjskim, jak i na wielu innych narodach, w tym na Polakach” – dodał Kumoch.

Z kolei były ambasador RP w Moskwie prof. Włodzimierz Marciniak zwraca uwagę na niebezpieczeństwo jakie niesie za sobą próba delegalizacji Memoriału. Zaznacza również, że służba niesiona przez to stowarzyszenie jest bardzo ważna. „Wszystko to, co Memoriał wniósł do ludzkich zachowań i zbiorowych praktyk, pozostanie już w Rosji na trwałe, niezależnie od wyroków sądów i decyzji politycznych” – ocenia ambasador RP w Moskwie w latach 2016-2020.

Memoriał – którego pełna nazwa brzmi: Międzynarodowe stowarzyszenie historyczno-oświatowe, charytatywne i obrony praw człowieka „Memoriał” – powstał w latach 80. XX wieku, jako zrzeszenie niezależnych organizacji. Również teraz tworzą go niezależne struktury, z których 10 działa poza granicami Rosji.

Od 30 lat Memoriał zajmuje się badaniem represji politycznych w ZSRR, w tym represji wobec Polaków. Centrum obrony praw człowieka Memoriału nagłaśnia przypadki łamania praw człowieka, prowadzi też wykaz więźniów politycznych w Rosji.