Starożytny rękopis ujawnił, jak wyglądały ostatnie chwile Platona

Naukowcom udało się odcyfrować jeden ze zwojów, które zostały przysypane popiołem przez Wezuwiusza. Dowiedzieli się z niego jak wyglądały ostatnie chwile Platona.

Platon to jeden z najważniejszych filozofów w historii. Sformułował podstawy zarówno idealizmu, jak i racjonalizmu, a przez swoją działalność wprowadził do filozofii m.in. metodę dialektyczną, teorię idei, a także matematyczną teorię atomów. Założona przez niego w Atenach Akademia jest uznawana za pierwszą zachodnią szkołę filozoficzną. To on stworzył też Atlantydę i słynną metaforę jaskini. Dzisiaj uznawany jest za jednego z najważniejszych myślicieli w historii ludzkości.

1945 lat temu doszło do erupcji Wezuwiusza, która zniszczyła dwa rzymskie miasta. W Herkulanum jego popioły przykryły willę, w której znajdowała się kolekcja papirusowych zwojów. Odnaleziono je w 1750 roku. Niestety były tak zniszczone, że próby ich rozwinięcia skończyły się bezpowrotnym zniszczeniem. Dziś jednak nowoczesna technologia pozwala naukowcom na odczytywanie ich treści bez konieczności ich odwijania.

Jeden ze znalezionych zwojów został spisany w Filodemusa z Gadary, mieszkającego w Herkulanum poetę i filozofa. Znaczna jego część została uszkodzona poprzez próby jego odwinięcia. Naukowcy użyli wobec niego koherencyjnej tomografii optycznej – metody polegającej na odbiorze i przetwarzaniu sygnału optycznego i tworzenia w ten sposób trójwymiarowych obrazów uzyskiwanych z ośrodków rozpraszających optycznie światło – oraz obrazowania wielospektralnego w podczerwieni, by poznać jego treść. Udało im się na razie odczytać ok. tysiąc słów.

Wśród odczytanych słów znalazł się opis ostatnich chwil Platona. Papirusolog Graziano Ranocchia z uniwersytetu w Pizie powiedział, że przed śmiercią miał wysoką gorączkę. Aby mu ulżyć w cierpieniach, jego towarzysze sprowadzili niewolnicę z Tracji, by grała mu na flecie. Platon był na tyle przytomny, żeby skrytykować jej poczucie rytmu.

Odczytany tekst sugeruje także, że Platon został pochowany w jego prywatnym ogrodzie na terenie Akademii. Wcześniej historycy wiedzieli tylko ogólnie, że jego grób znajduje się na jej terenie. Sama Akademia została zniszczona w 86 r. p.n.e. przez rzymskiego dyktatora Sullę. W zwoju odkryto także inny opis tego, jak Platon został niewolnikiem. Dotychczas historycy uważali, że stało się tak w 287 roku p.n.e., gdy Platon próbował zastąpić tyrana Syrakuz jego szwagrem, który był jego uczniem. Wkrótce potem Platon miał zostać kupiony przez filozofa Annicerisa, który zwrócił mu wolność. Autor zwoju napisał jednak, że stało się to w 404 r.p.n.e., gdy Sparta podbiła wyspę Egina, lub w 399 r.p.n.e., tuż po śmierci Sokratesa.

Profesor Ranocchia powiedział mediom, że to „wyjątkowe odkrycie, które ubogaca nasze zrozumienie antycznej historii”. „Dzięki najbardziej zaawansowanym technikom diagnostyki obrazowej w końcu byliśmy w stanie przeczytać i odcyfrować nowe sekcje tekstu, który wcześniej wydawał się niedostępny” – powiedział.