Rząd chce zmian w przepisach o zmianie płci. Sądy mają rozpatrywać sprawy poza kolejnością

Zaliczenie spraw o ustalenie płci do kategorii spraw pilnych trafiających na terminy rozpraw poza kolejnością – to jedna z głównych zmian zawartych w projekcie zmiany Regulaminu urzędowania sądów powszechnych, który trafił do konsultacji i opiniowania.

Jak zaznaczono w uzasadnieniu projektu nowelizującego rozporządzenie MS – Regulamin urzędowania sądów powszechnych – celem wprowadzenia takiej zmiany jest “wsparcie dla osób, które w postępowaniu sądowym ubiegają się o uzgodnienie płci metrykalnej z ich tożsamością płciową oraz dla innych uczestników takiego postępowania”.

Zamieszczony w czwartek na stronach Rządowego Centrum Legislacji projekt zakłada, że sprawy o ustalenie płci metrykalnej zostaną zaliczone do katalogu spraw pilnych. “Konsekwencją przyjęcia takiego rozwiązania będzie to, że sprawy o ustalenie płci metrykalnej będą kierowane do przydziału sędziom w ramach Systemu Losowego przydziału spraw niezwłocznie. Sprawy tej kategorii będą kierowane na terminy rozpraw lub posiedzeń poza kolejnością ich wpływu do danego referatu” – wyjaśniono.

“Priorytetowe traktowanie tej kategorii spraw pod względem szybkości ich rozpoznawania realizuje zobowiązania międzynarodowe Rzeczypospolitej Polskiej. Szybkość procedowania w sprawach dotyczących uzgodnienia płci została zaakcentowana w szeregu orzeczeń Europejskiego Trybunału Praw Człowieka” – podkreślono.

Zdaniem resortu sprawiedliwości “zaliczenie spraw o ustalenie płci metrykalnej do katalogu spraw pilnych w praktyce nie będzie oznaczało dostrzegalnego statystycznie obciążenia sądów powszechnych”. Według danych statystycznych dotyczących lat 2014-2019, zgromadzonych przez Rzecznika Praw Obywatelskich, w sądach było rozpatrywanych łącznie 647 takich spraw. “Można zatem oszacować, że w ujęciu rocznym sądy powszechne rozpoznają około 130 tego rodzaju spraw” – oceniło MS.

Projekt zawiera jeszcze jedną istotną zmianę dotyczącą spraw o ustalenie płci. Chodzi o kwestię symboliczną, ale ważną dla stron takich postępowań, czyli zajmowanie odpowiednich miejsc na sali sądowej.

Mianowicie osoba inicjująca takie postępowanie formalnie musi pozwać swoich rodziców. Zgodnie z ogólną zasadą regulaminu “prokurator, oskarżyciel inny niż prokurator, powód, wnioskodawca lub przedstawiciel społeczny zajmują miejsca przed stołem sędziowskim po prawej stronie sądu, a oskarżony, pozwany i inni uczestniczy postępowania – po lewej stronie sądu”.

Jednak – jak zapisano w projekcie – w uzasadnionych przypadkach sędzia może zezwolić na zajęcie miejsc w inny sposób, w szczególności “na zajęcie przez pozwanego miejsca obok powoda w sprawach o ustalenie płci metrykalnej”. Oznacza to, że po zmianie osoba inicjująca sprawę o zmianę płci mogłaby siedzieć na sali sądowej obok swoich rodziców.

Jak bowiem uzasadniło MS “niesporny charakter, kontekst etyczny i tło psychologiczne – pozywanie rodziców przez osoby chcące dokonać tranzycji prawnej – mogą w niektórych przypadkach uzasadniać to, żeby powód zajął na sali rozpraw miejsce obok pozwanego”.

Ponadto projekt zmiany regulaminu zawiera modyfikacje zasad przydziału spraw sędziom poprzez zwiększenie przydziałów spraw sędziom pełniącym określone funkcje – prezesa, wiceprezesa lub przewodniczącego wydziału. “Podjęte działania legislacyjne przełożą się na zwiększenie liczby spraw rozpatrywanych w sądach powszechnych dzięki częściowemu przeniesieniu +zasobów kadrowych+ lokowanych w stanowiskach funkcyjnych do działalności orzeczniczej” – uzasadniło MS.

“Przewidziano miesięczny termin na dostosowanie podziałów czynności w sądach do zmienionych wskaźników udziału w przydziale spraw. W pozostałym zakresie projekt nie zawiera regulacji przejściowej, co oznacza, że projektowane przepisy będą stosowane – po ich wejściu w życie – bezpośrednio również w sprawach, w których postępowanie jest w toku” – zaznaczył resort sprawiedliwości.