Ruszył proces ws. zbrodni sprzed ponad 20 lat. Oskarżony miał wówczas 15 lat

Przesłuchania świadków rozpoczął Sąd Okręgowy w Białymstoku w procesie 38-letniego obecnie mężczyzny, oskarżonego o brutalne zabójstwo dokonane ponad 23 lata temu w Surażu (Podlaskie). Proces ruszył w środę, oskarżony nie przyznaje się, do tej pory nie złożył żadnych wyjaśnień.

Do morderstwa doszło 16 lipca 2000 roku. Oskarżonemu, który jest bratankiem męża ofiary, zarzucono zabójstwo z motywem seksualnym, dokonane ze szczególnym okrucieństwem. Ponieważ w czasie, gdy doszło do popełnienia tej zbrodni oskarżony był nieletni (miał 15 lat), grozi mu nie dożywocie, a do 25 lat więzienia.

Sąd rozpoczął przesłuchania świadków. Jednym z nich był 40-letni obecnie mężczyzna, który w nocy, gdy doszło do zbrodni, zabrał swoim autem oskarżonego i jego trzech kolegów w drodze z dyskoteki w pobliskiej miejscowości i odwiózł do Suraża.

“Po ich zachowaniu można było stwierdzić, że byli oni pijani” – mówił w śledztwie. Przesłuchiwany był w tym śledztwie kilka razy, wcześniej ocenił, że pasażerowie byli “po piwie”. Zeznał też wtedy, że następnego dnia dowiedział się od swoich rodziców o zabójstwie, wówczas – jak to ujął – w plotkach padał motyw finansowy tej zbrodni.

Kolejny świadek, również obecnie 40-letni, który wtedy był w tym samochodzie powiedział, że zna oskarżonego “z Suraża”, a o zabójstwie jedynie słyszał. Szczegółów nie pamiętał.

Śledztwem zajmował się Dział ds. Niewykrytych Zabójstw – tzw. Archiwum X, utworzony sześć lat temu w Małopolskim Wydziale Zamiejscowym Departamencie do Spraw Przestępczości Zorganizowanej i Korupcji Prokuratury Krajowej w Krakowie.

“Jeśli chodzi o przejęcie tej sprawy (do prowadzenia), to zapadła decyzja zastępcy Prokuratora Generalnego” – mówił dziennikarzom w przerwie w rozprawie prok. Piotr Krupiński z małopolskiej delegatury Prokuratury Krajowej w Krakowie. Dodał, że działalność tzw. Archiwum X w tej delegaturze obejmuje zakresem cały kraj. Nie podał, jakie kluczowe dowody wskazały na oskarżonego; mówił, że powie o nich w mowie końcowej przed sądem.

Z ustaleń śledztwa – o których informowała wcześniej w komunikatach Prokuratura Krajowa – wynika, że sprawca był bardzo brutalny. Bił kobietę po twarzy, głowie, szyi i ramionach. Dusił rękami, przyciskał kolanem klatkę piersiową do podłogi. Udusił ofiarę, a chcąc zatrzeć ślady, podpalił dom, w którym doszło do zabójstwa.

Początkowo postępowanie zostało umorzone z uwagi na niewykrycie sprawcy, jednak prokuratorzy z małopolskiego tzw. Archiwum X wrócili do sprawy w 2019 roku i zgromadzili materiał dowodowy, który dał podstawy do wydania postanowienia o przedstawieniu mężczyźnie zarzutu zabójstwa ze szczególnym okrucieństwem.

Udało się też ustalić, że przebywa on w Stanach Zjednoczonych. Po skierowaniu wniosku o ekstradycję do strony amerykańskiej, ówczesny podejrzany został zatrzymany w grudniu 2020 roku; do 2023 roku trwała procedura ekstradycyjna przed sądami w USA. W czerwcu ub. roku mężczyzna został wydany Polsce.

Zanim doszło do odczytania aktu oskarżenia, sąd rozpoznał i oddalił dwa wnioski stron. Pierwszy, o utajnienie procesu złożony przez prokuratora, który powoływał się na fakt, że jawność rozprawy – ze względu na okoliczności zbrodni – mogłaby naruszyć dobre obyczaje i ważny interes prywatny.

Drugi – to wniosek obrońców – o umorzenie sprawy z powodów formalnych. Adwokaci argumentowali, że sprawa dotyczy osoby, która w czasie zbrodni była nieletnia, więc to sąd rodzinny powinien był wydać postanowienie, czy przekazuje sprawę prokuratorowi do dalszego prowadzenia w postępowaniu karnym, jak wobec osoby dorosłej.

Obrońcy stoją na stanowisku, że taka decyzja w sądzie rodzinnym nie zapadła, więc prokuratura nie miała możliwości prowadzenia postępowania przygotowawczego i – ostatecznie – oskarżenia. Sąd jednak ich wniosek oddalił.

Proces cieszy się dużym zainteresowaniem bliskich zarówno ofiary, jak i oskarżonego, który do zbrodni się nie przyznaje, dotąd ani w śledztwie, ani przed sądem nie złożył żadnych wyjaśnień korzystając z prawa do ich odmowy. Rodzina zmarłej ma w sprawie status oskarżycieli posiłkowych. Kolejna rozprawa została zaplanowana na 12 lutego.