“Nazistowscy miliarderzy”: niemieckie firmy rodzinne wzbogaciły się dzięki wojnie; ich potomkowie fałszowali historię

Zbieranie materiałów trwało cztery lata. De Jong, pracujący w redakcji Bloomberg News w Nowym Jorku, w październiku 2017 roku przeniósł się do Berlina, aby mieć lepszy dostęp do niemieckich i europejskich archiwów. “Źródłami informacji było też wiele biografii, pamiętników, opracowań” – stwierdził autor, przyznając, że w trakcie zbierania materiałów dwie rzeczy zaskoczyły go najbardziej.

“Pierwsze zaskoczenie to fakt, jak głęboko i aktywnie rodziny były zaangażowane w działania nazistów, w jakim stopniu zyskiwały dzięki temu finansowo – czy to produkując masowo broń, czy to pozbawiając żydowskich przedsiębiorców ich biznesów na terenie całej Europy, okupowanej przez Niemcy. Do tego dochodziło masowe wykorzystywanie przymusowych pracowników w swoich zakładach” – zauważył de Jong. “W dodatku nie dostrzegłem nawet śladu wyrzutów sumienia ze strony patriarchów, którzy decydowali się na popełnienie przestępstw. Interesował ich wyłącznie zysk” – podkreślił.

Drugą budzącą zaskoczenie rzeczą był “kompletny brak refleksji” ze strony żyjących współcześnie potomków, spadkobierców takich firm jak Porsche, BMW czy Volkswagen, w obliczu zbrodni popełnianych przez ich ojców czy dziadków. “Zamiast wziąć odpowiedzialność za przeszłość, prowadzą politykę aktywnego tuszowania zbrodni” – stwierdził de Jong.

“Najbardziej szokującą rzeczą jest zatem postawa rodzin – w czasach III Rzeszy, w trakcie wojny oraz współcześnie” – przyznał autor. Jak zauważył, większość bohaterów jego książki nie podążała za nazistami z powodów ideologicznych.

“Byli oni kompletnymi oportunistami, zainteresowanymi wyłącznie rozbudowywaniem swoich biznesowych imperiów bez względu na koszty – nawet jeśli kosztem tym miało być ludzkie życie, pozbawianie ludzi środków do życia oraz godności. Oczywiście zbrodnie same w sobie były szokujące. Ale najbardziej szokujące było ich zaangażowanie, któremu towarzyszył kompletny brak wyrzutów sumienia. Tak samo postępują ich spadkobiercy. Współcześnie chyba właśnie to szokuje najbardziej” – stwierdził de Jong.

W czasie II wojny światowej nawet 12-20 mln osób z terenu prawie całej Europy zostało przetransportowanych do Niemiec, gdzie w fabrykach czy kopalniach zmuszano ich do niewolniczej pracy. “Ponadto mieliśmy do czynienia z kulminacją w formie Holokaustu oraz masowym wywłaszczaniem, rabowaniem, pozbawianiem majątków żydowskich rodzin w Europie. To dotyczyło nie tylko Żydów, i miało miejsce między innymi w mojej rodzinnej Holandii oraz tutaj – na terenie Polski” – dodał autor.

Książka “Nazistowscy miliarderzy” ukazała się na polskim rynku w kwietniu bieżącego roku. Na świecie wydano ją do tej pory w 12 różnych przekładach, łącznie z najnowszą, ukraińską edycją. Oprócz tego kolejnych 8-9 wydań jest w przygotowaniu.

Książka ta budzi w różnych krajach, takich jak USA czy Wielka Brytania, dyskusje z odmiennych powodów – przyznał autor. W Niemczech do tej pory ukazały się aż trzy wydania, z czego jedno zostało dofinansowane przez niemiecki rząd, aby książka stała się bardziej dostępna dla czytelników.

“Także w Polsce książka wywołuje spore zainteresowanie i dyskusje. Tutaj nacisk bardziej kładziony był na kwestię zadośćuczynienia polskich strat przez Niemcy, które nigdy nie nastąpiło” – podkreślił dziennikarz.

De Jong przyznał, że nie planuje stworzenia kolejnej części “Nazistowskich miliarderów”. Obecnie pracuje jako korespondent na Bliskim Wschodzie. Jednak, jak powiadomił, od marca prowadzi dziennikarskie śledztwo w związku z kolejną z niemieckich rodzin, która zbudowała swój majątek dzięki współpracy z nazistami. “Tym razem będzie to raczej duży artykuł, jako rozwiniecie książki. Ale napisania drugiej części nie planuję” – podkreślił de Jong.

Rozmowa z autorem książki w formie wideo jest dostępna na stronie pap.pl – https://tinyurl.com/24x4rmnx.