Jej zdjęcie obiegło cały świat. Dziś doczesna historia pięknej Polki dobiegła końca

28 września 2022 r. o godz. 12.00 Mszą Św. w kościele pw. św. Andrzeja Boboli w Londynie rozpoczęły się uroczystości pogrzebowe śp. Marii Grabowskiej (Barr), której fotografia odnaleziona w 2021 r. w Archiwum IPN obiegła cały świat. Następnie o godz. 13.30 doczesne szczątki zmarłej złożono do grobu rodzinnego na cmentarzu Gunnersbury w Londynie. W uroczystości udział wzięli m. in. wiceprezes IPN dr hab. Karol Polejowski, dyrektor Biura Upamiętniania Walk i Męczeństwa IPN Adam Siwek oraz wicemarszałek Sejmu RP Małgorzata Gosiewska.

W ubiegłym roku Instytut Pamięci Narodowej zamieścił w mediach społecznościowych fotografię młodej Polki z prośbą o jej identyfikację. Akcja odbiła się szerokim echem, nie tylko w Polsce. Poszukiwaną, jak się później okazało, była Maria Grabowska (Barr). W próbę rozwikłania zagadki jej tożsamości włączył się m. in. p. Andrzej, historyk, który na Facebooku prowadzi stronę “I Wojna Światowa w Kolorze”. W jednym ze swoich wpisów wspominał, jak odkrył historię tajemniczej kobiety ze zdjęcia:

– Dziewczyna ze zdjęcia to Maria Barr, żona Squadron Leadera Philipa Rexa Barra ze 107. Dywizjonu RAF. Maria pochodziła z Grodna, jej ojciec, płk Benedykt Chłusewicz, był weteranem kampanii norweskiej. Philip Barr zginął w 1942 roku w Belgii i pośmiertnie odznaczono go orderem Distinguished Flying Cross (zresztą właśnie to pudełko, widoczne na zdjęciach, pozwoliło mi dotrzeć do rozwiązania). Odznaczenie odebrała jego żona Maria. Zdjęcie wykonano 8 czerwca 1943 roku po wręczeniu orderów rodzinom poległych i zaginionych przez króla Jerzego VI w pałacu Buckingham. W momencie wykonania tego zdjęcia miała 20 lat. Kiedy się czyta ten jeden wywiad z panią Marią z ”Dziennika Polskiego”, to chce się płakać. Ostatnie zdanie: ”Praca ta [w PCK] daje mi zapomnienie po stracie męża, lecz ciągle jeszcze wierzę, że mąż mój wróci, że pozna Polskę, z której wywodzi się” – opisywał na swoim profilu na Facebooku.

Dziś wiemy już, że mąż pani Marii nie wrócił do domu, a gdy Polka wypowiadała te słowa, jej małżonek nie żył już od pół roku. Wiemy też, że w czasie II wojny światowej Maria Grabowska (Barr) była zatrudniona jako laborantka w Instytucie Przetaczania Krwi w Edynburgu przy Polskim Czerwonym Krzyżu. Instytut ten zajmował się produkcją suchej plazmy na potrzeby wojenne. Po wojnie “dziewczyna z fotografii” ponownie wyszła za mąż. Jej drugim mężem był uczestnik wojny obronnej w 1939 r., architekt Stanisław Grabowski (1919-2004), bohater II wojny światowej i oficer 1 Dywizji Pancernej generała Stanisława Maczka. Para zamieszkała w Londynie i miała syna Marka (1948-2019).

⬛️ Na cmentarzu Gunnersbury w Londynie pochowano śp. Marię Grabowską (primo voto Barr) – bohaterkę fotografii z #ArchiwumIPN, opublikowanej w 2021 w mediach społecznościowych #IPN z prośbą o pomoc w identyfikacji. W uroczystości wziął udział wiceprezes IPN dr hab. K. #Polejowski. pic.twitter.com/g2BQWncB70

— Instytut Pamięci Narodowej (@ipngovpl) September 28, 2022

Maria Grabowska (Barr) zmarła w 2018 r. w Chichester w południowej Anglii, rok później zmarł tam także jej syn. “Dziewczyna z fotografii” doczekała się trójki wnuków i piątki prawnuków. Z wielu powodów, także związanych z pandemią Covid-19, jej pogrzeb nie odbył się wcześniej, a urny z prochami p. Marii i jej syna nie zostały – do dzisiaj – złożone w grobie.

Uroczystości pogrzebowe Marii Grabowskiej (Barr) łączą się z premierą filmu dokumentalnego “Dziewczyna ze zdjęcia” w reżyserii Bogny Bender-Motyki, która odbędzie się 28 września o godz. 15.30 w siedzibie Wydziału Konsularnego Ambasady RP w Londynie. Produkcję będzie można także zobaczyć na TVP Polonia (5 października o godz. 17.20).