Czy wszyscy stosują się do wyroków TSUE? Europa nie udziela informacji

W ubiegłym tygodniu Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej nakazał Polsce  wstrzymanie wydobycia w kopalni Turów. Decyzja wywołała wiele emocji, podzieliła także stanowiska polityków. Choć TSUE jest nadrzędnym organem prawa wobec państw członkowskich to nie wszyscy stosują się do postanowień Trybunału.

Pod koniec lutego Czechy wniosły skargę przeciwko Polsce ws. rozbudowy kopalni węgla brunatnego Turów do TSUE, wraz z wnioskiem o zastosowanie tzw. środków tymczasowych, czyli o nakaz wstrzymania wydobycia. Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej przychylił się do wniosku Czech i nakazał Polsce natychmiastowe wstrzymanie wydobycia w kopalni Turów do czasu merytorycznego rozstrzygnięcia.

Minister środowiska Czech Richard Brabec tłumaczył wówczas, że pozew jest niezbędny dla ochrony czeskich obywateli, ponieważ Polska – jego zdaniem – nie spełniła postulatów Pragi związanych z ochroną środowiska. Minister zapowiedział też, że rozmowy z Polską będą kontynuowane, ale Czechy traktują obecne wydobycie w Turowie jako nielegalne.

“Z całą mocą będziemy przeciwdziałać tej niesłusznej i niesprawiedliwej decyzji TSUE” – tak decyzję Trybunału skomentował szef rządu Mateusz Morawiecki. Premier powiedział również, że rząd zrobi wszystko, aby utrzymać bezpieczeństwo energetyczne Polski i dodał, że straty z powodu zamknięcia kopalni Turów sięgałyby w polskiej gospodarce miliardów złotych. Do sprawy odniósł się również wicepremier, minister aktywów państwowych Jacek Sasin, który uznał, że zamknięcie kopalni w Turowie oznaczałoby katastrofalne skutki dla społeczeństwa i zagrażałoby bezpieczeństwu energetycznemu kraju.

Inne głosy polityków przemawiają za tym, aby Polska dostosowała się do decyzji TSUE. Wiceprzewodniczący Platformy Obywatelskiej, Rafał Trzaskowski, stwierdził, że polski rząd musi podporządkować się decyzji TSUE i zamknąć kopalnię.

Premier Mateusz Morawiecki zwrócił uwagę również na to, że nie tylko w Polsce działają kopalnie. Wydobywanie węgla odbywa się m.in. u naszych sąsiadów Czechów. „To ciekawe, że naszym czeskim i niemieckim sąsiadom przeszkadza kopania w Turowie, a po stronie czeskiej i niemieckiej też istnieją kopalnie i elektrownie, które funkcjonują, mają się dobrze i nikomu nie przeszkadzają – powiedział Morawiecki.

Okazuje się, że nie zawsze i nie od razu poszczególne kraje podporządkowują się decyzjom podejmowanym przez TSUE. W lipcu 2020 roku, podsekretarz stanu w ministerstwie spraw zagranicznych Paweł Jabłoński na swoim profilu na Twitterze, zamieścił informacje o liczbie niewykonanych wyroków TSUE w poszczególnych krajach. Z informacji udostępnionych przez Jabłońskiego wynika, że nie wszystkie postanowienia wydane przez Trybunał zostały wprowadzone w życie. Najwięcej niewykonanych wyroków maja Grecy, którzy nie dostosowali się do 12 decyzji. Na drugim miejscu są Włosi, którzy bez reakcji pozostawili 9 wyroków wydanych przez TSUE. Polska wówczas na swoim koncie miała tylko jeden niewykonany wyrok.

Ciekawostka à propos 🇪🇺praworządności – liczba niewykonanych wyroków TSUE w poszczególnych krajach (wszczęte postępowania z art. 260.2 TFUE):

🇦🇹 1
🇧🇪 2
🇧🇬 1
🇭🇷 0
🇨🇾 1
🇨🇿 0
🇩🇰 1
🇪🇪 0
🇫🇮 1
🇫🇷 1
🇩🇪 3
🇬🇷 12
🇭🇺 1
🇮🇪 2
🇮🇹 9
🇱🇻 0
🇱🇹 0
🇱🇺 1
🇲🇹 0
🇳🇱 0
🇵🇱 1
🇵🇹 3
🇷🇴 1
🇸🇰 0
🇸🇮 1
🇪🇸 6
🇸🇪 1

— 🇵🇱 Paweł Jabłoński (@paweljablonski_) July 20, 2020

O komentarz w tej sprawie poprosiliśmy prof. Genowefę Grabowską. Zdaniem prawniczki i byłej eurodeputowanej „większość państw stosuje się do postanowień Trybunału, a jeżeli orzeczenie Trybunału godzi w żywotne interesy państwa, to wtedy państwo ma prawo się zastanowić, jak te kwestie rozwiązać”.

Zwróciliśmy się w tej sprawie do Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej oraz Komisji Europejskiej, która jest odpowiedzialna za zapewnienie właściwego stosowania prawa we wszystkich krajach Unii Europejskiej. Poprosiliśmy o udostępnienie najnowszych danych odnośnie wykonywania postanowień TSUE przez poszczególne kraje. Przedstawiciel trybunału przekazał nam, że „monitorowanie stosowanie i egzekwowanie prawa Unii należy do kompetencji Komisji Europejskiej”.

Natomiast pracownik Komisji powiedział, że komisja stara się nie udostępniać takich informacji, aby zapobiec ewentualnym prowokacjom i zasugerował kontakt z rzecznikiem prasowym. Od jednego z rzeczników prasowych Komisji również nie uzyskaliśmy potrzebnych informacji. Rzeczniczka przekazała że, najprawdopodobniej nie ma możliwości udostępnienia aktualniejszych informacji niż te zawarte w sprawozdaniu rocznym Komisji z kontroli prawa UE za 2019 r.